Astana'da II. Orta
Asya - Çin zirvesi düzenlendi. Zirveye Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan,
Tacikistan, Türkmenistan ve Çin önderleri katıldı. Zirvenin açılışını yapan Kasım
Comart Tokayev, Orta Asya'da iyi komşuluk, dostluk ve karşılıklı destek ruhuyla
benzeri görülmemiş bir işbirliği modelinin oluşturulduğunu vurguladı. Kazakistan
önderi, bölgenin mevcut imkanlarının Çin ile karşılıklı olarak faydalı
işbirliği için güçlü bir temel oluşturacağını kaydetti.
Kasım Comart Tokayev,
Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Başkanı:
- Orta Asya
devletlerinin birleşik Gayri Safi Yurt İçi Hasılası yarım trilyon dolar
civarındadır. Son beş yılda, bölge içi ticaret cirosu da önemli ölçüde artarak
10 milyar doları aştı. Geçen yıl, bölgemizin toplam dış ticaret cirosunun
yaklaşık %40'ı Çin’le gerçekleşerek 95 milyar dolara ulaştı. Bu rakamın %46'sı
Kazakistan payındadır. Ülkemizin Çin ile karşılıklı ticaret cirosu 44 milyar
dolara ulaştı.
Çin yatırımları
Kazakistan'ın ekonomik büyümesinin önemli bir bileşeni haline geldi. Onların toplam
hacmi 26 milyar doları aştı. Kazakistan'da Çin sermayeli yaklaşık 5 bin işletme
başarıyla faaliyet gösteriyor. Ülke, ekonomide yeni büyüme noktaları belirlemeye
çalışıyor. Özellikle yüksek teknoloji üretimi ve tarımsal sanayi kompleksi
alanlarında Çin ile ortak girişimlerin başlatılmasına büyük önem veriliyor. Kasım
Comart Tokayev, bölge ülkeleri ile Çin arasındaki stratejik etkileşimin ana
alanlarını tanımladı. Başlıca alanlar arasında transit ve ulaştırma sektörü yer
alıyor. Bu arada Çin'den Orta Asya ülkeleri üzerinden yapılan kargo
taşımacılığının geçen yılki toplam hacminin 210 bin konteyneri aştığını
belirtelim.
Kasım Comart Tokayev,
Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Başkanı:
- «Tek Kuşak, Tek
Yol» mega projesinin ilk halkası olan Kazakistan, projenin «Batı Çin - Batı
Avrupa», Trans-Hazar Uluslararası Taşımacılık Güzergahı ve «Kuzey – Güney» arasındaki
önemli ulaşım koridorlarıyla bağlantısını savunuyor. Trans-Hazar rotasının
çekiciliğini artırmak için Hazar Denizi limanlarını modernize etmek, kargo
terminalleri inşa etmek ve nakliye gemileri üretimini kurmak için sistemsel çalışmalar
yürütüyoruz. Bu bağlamda Kurık limanında Çin ile ortak bir kargo terminalinin
oluşturulmasını öneriyoruz.
Kasım Comart Tokayev, enerji sektöründeki işbirliğini bölgesel sürdürülebilirlikte kilit bir faktör olduğunu belirterek Çin'in nükleer enerji geliştirmedeki başarılı deneyimi göz önüne alındığında, Kazakistan bu stratejik alanda işbirliğine ilgi duyduğunu kaydetti. Ayrıca Çin ile insani işbirliğinin güçlendirilmesi çağrısında bulundu ve 2026-2030 yılları için Orta Asya-Çin formatı için uzun vadeli bir strateji geliştirmenin önemine dikkat çekti. Zirve’nin ardından devlet başkanları Astana Deklarasyonu'nu ve Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Çin arasındaki Ebedi İyi Komşuluk, Dostluk ve İş Birliği Anlaşması'nı imzaladılar.
