Ray seslerinden demiryolu teknolojilerinde yeniliğe. Astanalı lise
öğrencileri Dinmuhammed Matay ve Amir Janibek, bir olimpiyat yolculuğu
sırasında tren tekerleklerinin gürültüsünden uyuyamayınca, bu sesi azaltacak
bir çözüm geliştirme fikrini ortaya atmışlar. Öğrencilerin çalışması, demiryolu
altyapısının güvenliğini ve verimliliğini artırmaya yöneliktir.
Dinmuhammed Matay, Proje Sahibi:
«İki ray arasında gürültü ve titreşim oluşuyor. Neden
mi? Çünkü raylar arasında bir termal boşluk var. Bu boşluk, kışın rayların
büzülmesi, yazın ise uzaması için gerekli».
Amir Janibek, Proje Sahibi:
«Tekerleğin düştüğü noktada dinamik bir darbe meydana
geliyor. Bu sorunu tamamen ortadan kaldırmak için orijinal termal boşluğu ikiye
böldük. Böylece tekerlek ray üzerinde ilerlerken boşluğa düşmüyor ve ray hattı
kesintisiz kalıyor».
Demiryolu uzmanları, termal boşluklar sıcaklık
değişimlerine bağlı deformasyonları önlemek için gerekli olsa da, aynı zamanda
gürültü, titreşim ve rayların hızla aşınmasına yol açtığını belirtiyorlar.
Öğrencilerin geliştirdiği sistem bu sorunu çözüyor: eski rayların
değiştirilmesine gerek kalmadan yalnızca ek yerlerinin, yani yapının en zayıf
kısmının yenilenmesi yeterli oluyor. Bu da hem kazaların azalmasını hem de
bakım maliyetlerinin düşmesini sağlayacak. Fizik öğretmeni Arnur Kazıbekov da projeyi desteklemiştir.
Öğrenciler bir yıl boyunca hesaplamalar yaparak 3D modeller oluşturmuşlar. Ulusal
demiryolu şirketi de genç mucitlerin mühendislik yaklaşımına ilgi gösterdi.
Arnur Kazıbekov, Proje Danışmanı:
«Başlangıçta bu sadece bölgesel bir proje olimpiyatına
hazırlıktı. Kazakistan Demir Yolları yönetimi bizi davet etti ve projeye
başından sonuna kadar uzman desteği sağlayacaklarını belirtti. Gerekirse, şirket
modelimize uygun ray dökümünü yapmaya hazır».
Yenilikçi çözüm, Kazakistan’da dört patent aldı ve
şimdi Cenevre’de uluslararası tescil sürecine hazırlanıyor. Uzmanlara göre bu
sadece ülkemizin demiryolu sektörüne değil, aynı zamanda küresel ölçekte de
önemli bir katkı olacak.
