Bilim dünyası da geçtiğimiz yılın sonuçlarını özetliyor. Kazakistanlı bilim insanları 2024 yılında çok sayıda buluşlara imza attılar. Onların icatları halihazırda ülkemizde ve yurt dışında kullanılıyor. Bu arada araştırmacıların çalışmaları devlet tarafından da aktif olarak destekleniyor. Bu anlaşılabilir bir durum. Çünkü Devlet Başkanımız dünyada ancak bilimsel ilerlemeye dayanan ülkelerin lider konumunda olacağını vurguluyor. Bu sene, bilim alanının geliştirilmesi için 195 milyar tenge tahsis edilmiştir ve uygulamalı bilime ayrılan fon da 489 milyara çıkarılmıştır. Abiken Bekturov Kimya Bilimleri Enstitüsü'nden bilim adamlarının gelişmeleri madencilik ve metalurji endüstrisinde kullanılıyor. Gelişmiş uygulamalar ve yeni yöntemler, değerli metallerin hammaddelerden çıkarılmasına yönelik süreçleri kolaylaştırmamıza ve üretim sırasında oluşan atıkların işlenmesine olanak tanıyor.
Haydar Tasibekov, Abiken Bekturov Kimya Bilimleri Enstitüsü’nün genel müdürü:
- Yeşil ve entegre teknolojilerin kullanımı yoluyla daha temiz üretim, projelerinde tam geri dönüşüm, atık bertarafı gibi bütün süreçler dikkate alınmaktadır.
Ayrıca Kazakistanlı bilim adamları devrim niteliğinde bir malzeme geliştirdiler. Bu pirinç kabuğundan yapılmış silikon-karbon nanokompozitidir. Buluş tarımda ve lityum iyon pillerin anotunun üretiminde kullanılabilir. Yerli bir kanser ilacı da klinik denemelerden başarıyla geçiyor. Geliştirici, biyoloji profesörü Dos Sarbasov'a göre, ilaç sadece stabilize etmekle kalmıyor, aynı zamanda hastanın durumunu iyileştirerek son aşamalarda bile onkolojinin ilerlemesini durdurabiliyor.
Kazakistanlı genç bilim insanları tarafından da bilimsel projeler hayata geçiriliyor. Örneğin yapay zekaya dayalı gözlükler, Rise Global Winners 2024 programına göre en iyi 100 küresel yenilik arasında yer aldı. İcat görme engelli kişilerin engelsiz bir şekilde gezinmesine ve odada olup bitenleri anlamasına olanak tanıyor. Bir diğer gelişme ise tarlalarda meydana gelen olayların izlenmesi, nehirlerdeki su seviyelerinin ve tarım alanlarındaki toprak sıcaklığının belirlenmesiyle ilgilidir. Bu sistem, bağlantı ve internetin bulunmadığı, ulaşılması zor yerlerden uydu aracılığıyla veri iletir. Geliştirme, Silikon Vadisi'nin ilk 5 girişim arasında yer aldı.
Jaslan Madiyev, Kazakistan Cumhuriyeti Dijital Kalkınma, İnovasyon ve Havacılık Sanayi Bakanı:
- Devlet Başkanının inisiyatifiyle gelecek yıl uluslararası bir yapay zeka merkezi açmayı planlıyoruz. O bu alanda bir yeterlilik merkezi haline gelecek ve okul çocukları ve öğrenciler burada eğitim alacaklar. Ayrıca bir Yapay Zeka kampüsü de açılabilir. Yurt içi ve yurt dışında çeşitli firmaların araştırma geliştirme merkezleri ve yapay zeka laboratuvarlarını açmayı planlıyoruz.
Bu arada, ülkede telekomünikasyon altyapısı gelişmeden yapay sinir ağlarının tanıtılması ve etkili girişimlerin geliştirilmesi mümkün değildir. Bu açıdan da Kazakistan, BM'ye göre bu yıl dünyada 193 ülke arasında 42'nci sırada yer aldı.
